Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας

Εισαγωγή

Mount Athos Project 2020 – 5 Months 20 Weeks 20 Monasteries

Το Mount Athos Project αποτελείται από ενα οδοιπορικό ταξίδι που συμπεριλαμβάνει συλλογές φωτογραφιών και πληροφοριών σχετικά με την χερσόνησο του όρους Άθως, το σημερινό Άγιον Όρος. Η Athos Sea Cruises με πολυετή εμπειρία στον χώρο της κρουαζιέρας στις Νοτιοδυτικές ακτές του Αγίου Όρους ξεκίνησε το παρακάτω Project με σκοπό την ψυχαγωγία των αναγνωστών μας. Το Mount Athos Project θα εχει διαρκεια 5 μηνες. Κάθε εβδομάδα θα ξεκινάει ένα μικρό ταξίδι σε κάθε Ιερά Μονή του Αγίου Όρους. Μείνετε συντονισμένοι.

Η Ιστορία

Η Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας ιδρύθηκε το 963 μ.Χ. από τον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη. Είναι μια εκ των 20 Ιερών Μονών στην χερσόνησο του Αγίου Όρους. Κατατάσσεται ως η πρώτη στην Ιεραρχική τάξη μεταξύ των Αγιορείτικων Μονών ενώ θεωρείται και η μήτρα του κοινοβιακού μοναχισμού. Αποτέλεσε πρότυπο για τις υπόλοιπες Ιερές Μονές του Αγίου Όρους όσο αναφορά την κτιριακή δομή της αλλά και για τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας της.

Σε παλαιότερα χειρόγραφα το μοναστήρι αναφέρεται ως ”Λαύρα των Μελανών” ”Λαύρα του Αγίου Αθανασίου” ”Μεγάλη Λαύρα” η απλώς ”Λαύρα”. Πιθανολογείται πως η Μονή χτίστηκε πάνω στην αρχαία πόλη Ακροθωσι των Πελασγών.

Η Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας ήταν ακμάζουσα από την ίδρυση της καθώς βοηθήθηκε από τους αυτοκράτορες Νικηφόρο Φωκά και Ιωάννη Τσιμισκη. Στα τέλη του 10ου αιώνα είχε εκτατών εξήντα μοναχούς, τον 11ο αιώνα επτακόσιους, ενώ γνωρίζει τον 14ο αιώνα τεράστια άνθηση. Σημειώνετε πως τον 15ο αιώνα υιοθέτησε τον ιδιόρρυθμο τρόπο λειτουργίας καθώς υπέστη πολλαπλές καταστροφές από επιδρομές πειρατών.

Οι μοναχοί στο τέλος του 15ου αιώνα αποκαταστήσαν πολλές υλικές ζημίες στα κτίρια και αγιογράφησαν από την αρχή το Καθολικό και τα Παρεκκλήσια του. Το 1575 η Μονή επέστρεψε στο κοινοβιακό τρόπο λειτουργίας και γνώρισε νέα άνθιση έως και τα τέλη του 18ου αιώνα. Αργότερα απέκτησε και πάλι ιδιόρρυθμο χαρακτήρα λόγο δύσκολων συνθήκων. Άξιο αναφοράς είναι πως τον 18ο αιώνα στην Μονή ιδρύθηκε το παλαιότερο τυπογραφικό εργαστήριο στον Ελλαδικό χώρο. Από το 1980 λειτουργεί και πάλι κοινοβιακά.

Σημαντικό είναι να αναφερθεί, πως στην Μονή υπήρξαν 27 Πατριάρχες, 150 Αρχιερείς, 168 Ηγούμενοι, 3400 Ιερομόναχοι, και 14.000 μοναχοί. Όπως επίσης, εγκαταβιωσαν περισσότεροι από 60 Άγιοι της Εκκλησίας. Στην Ελληνική επανάσταση συμμετείχαν ενεργά μοναχοί, εξαρτηματικοί ερημίτες, σκητιωτες και κελιωτες της Λαύρας.

Γεωγραφικά και Αρχιτεκτονικά Χαρακτηριστικά

Η Μονή βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της χερσονήσου του Αγίου Όρους. Απέχει περίπου 1 ώρα και 30 λεπτά από τις Καρυές με αυτοκίνητο ή περίπου 7 ώρες με πεζοπορία ενώ περίπου 20 λεπτά από τον Ταρσανά της στην ακτή. Η γεωγραφική έκταση της ανέρχεται στα 72.000 στρέμματα. Η αρχιτεκτονική του Καθολικού της Μονής είναι τρικογχης μορφής, δηλαδή φέρει τρεις κόγχες, την κεντρική του Ιερού, και ακόμη δυο στο βόρειο και νότιο τοίχο του ναού, δίνοντας στο κτίσμα μια τριφυλοσχημη κάτοψη. 

Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας

Σήμερα

Σήμερα στο μοναστήρι κατοικούν 50 μοναχοί και μαζί με τους εξαρτηματικούς ανέρχονται περίπου στους 320. Οι μοναχοί της Μονής έχουν διάφορες υποχρεώσεις ανάλογα των αναγκών που προκύπτουν καθώς φιλοξενούν καθημερινά επισκέπτες απ’ όλο τον κόσμο. Το μοναστήρι είναι ανοιχτό από την ανατολή έως την δύση του ηλίου και τους χειμερινούς μήνες είναι πολύ δύσκολη η πρόσβαση, λόγο τον έντονων καιρικών συνθηκών.  

Το Μοναστήρι

Το Μοναστήρι είναι μεγάλο, διαθέτει πύργους, προβολικούς οχετούς, ”ζεματίστρες”, όπως ακριβώς δηλαδη ήταν η αρχιτεκτονική ενός κάστρου. Ο λόγος που η Μονή είχε τέτοιου είδους αρχιτεκτονική ήταν η αντιμετώπιση συχνών επιδρομών από πειρατές που λεηλατούσαν την περιοχή. Κατά την είσοδο από την κεντρική πύλη, στα αριστερά του θόλου, βρίσκεται μια τοιχογραφία της Παναγίας που κατά την παράδοση, κάποιος αλλόθρησκος την πυροβόλησε με τρεις σφαίρες, μια από αυτές εξοστρακίστηκε και τον πέτυχε στην καρδιά. Οι τρύπες από τις σφαίρες είναι εμφανείς μέχρι σήμερα.

Στον περίβολο υφίσταται το παρεκκλήσι της Παναγίας της Κουκουζελιώτισσας. Το Καθολικό της Μονής είναι μεγάλο. Άξιο θαυμασμού είναι το ψηλό περίτεχνο τέμπλο του ναού όπως και η δίφυλλη θύρα η οποία ξεχωρίζει τη λιτή από τον κυρίως ναό. Ακριβώς στο διπλανό παρεκκλήσι βρίσκεται ο τάφος του Αγίου Αθανασίου, ο οποίος δεν ανοίχτηκε ποτέ. Το 1981 όταν η Μονή από ιδιόρρυθμη άλλαξε σε κοινοβιακή ο τάφος μυρόβλιζε στις εορτές, ενώπιον πολλών προσκυνητών.

Η Τράπεζα βρίσκεται απέναντι από το Καθολικό, παρεμβαλλόμενης της φιάλης και ενός πολύ ψηλού και παλιού κυπαρισσίου. Λέγεται πως είναι άνω των 1000 ετών καθώς το είχε φυτέψει ο Άγιος Αθανάσιος.

Ο Άγιος Αθανάσιος σκοτώθηκε το 1000 η 1001 καθώς έπεσε από μια σκαλωσιά με ακόμα 6 μοναχούς.

Οι προσκυνητές που επισκέπτονται το μοναστήρι συχνά μιλάνε για τον τάφο του Αγίου Αθανασίου. Για τις τοιχογραφίες του Θεοφάνη του Κρητός στο Καθολικό και την Τράπεζα της Μονής που ανάγονται στο 1535 και 1527. Για την ”φιάλη”, το πλούσιο σκευοφυλάκιο και το εικονοφυλάκιο, και τέλος το ”βαγενάριο”, το κελάρι με τα τεράστια βαρέλια αποθήκευσης κρασιού, ”παραβούτες”

Εξαρτήματα της Μονής

Στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας ανήκουν περισσότερα εξαρτήματα απ’ όλες τις υπόλοιπες Μονές του Αγίου Όρους. Έχει τρείς σκήτες, την Ιερά Σκήτη της Αγίας Άννας, την Μικρά Αγία Άννα, την Ιερά Σκήτη Αγίας Τριάδος και την Ιερά Σκήτη του Αγίου Προδρόμου. Στην Λαύρα ανήκουν εκατοντάδες κελιά, από αυτά, τα 45 κατοικούνται. Τα κελιά της βρίσκονται στις περιοχές ”Προβάτα”, ”Μορφωνού”, ”Κερασιά”, ”Άγιο Νείλο” και στις Καρυές. Τα ησυχαστήρια της τα οποία βρίσκονται στις περιοχές ”Κανονάκια”, ”Καρούλια”, ”Άγιος Βασίλειος”, ”Βουλευτηρια” και ”Βίγλα”. Τέλος η Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας έχει δέκα Ιερά Καθίσματα στην ευρύτερη περιοχή της.

The Mount Athos Project